DJ_SUSKUN
   
 
  > DERSİM İNANCI
 

Din ve ulusal kimlik iliskisi de çok karmasiktir. Kimi halklarda farkli dini inanislar tek ulusal kimligin önünde ciddi bir engel teskil etmezler. Bazilarinda ise din öteki etmenleri etkileyip, ulusal kimligin olusmasinda öne geçer.


Dersim inancini tek basina din olarak tarif etmek de mümkün görünmüyor. Bunun için biz buna Dersim Inanci diyoruz. Ki, bu Zazaca´da Itiqatê Ma (-Inancimiz-) ya da Itiqatê Kirmanciye (-Kirmanciye Inanci-) diye dile getirilir. Yabanci arastirmacilar Dersim Inanci´ni genel olarak Aleviligin içinde degerlendirmislerdir. Yine de büyük çogunlugu "Dersim Kizilbasligi" diye bir ayrima gitmislerdir. Dersim Inanci´ni genel olarak Alevilik içinde degerlendirmek dogru olmakla birlikte, yeterli degildir. Bu genel iliski Osmanli seriatina karsi siyasal bir ittifak olarak anlasilabilinir.


Dersim Inanci´nin en önemli ayirici özelligi ibadet dilinin Zazaca olmasi, inancin tarihsel ve etnik olarak yerli olmasidir. Ki, kutsal yerlerin, dini efsanelerin tamamina yakini Dersim tarihi ile ilgilidir. Dersim´de inanç sonunda kisiyi insana ve dogaya baglar. Inanç tarimdan, hayvanciliktan, sosyal yasamdan ayrilmamis, onun bir parçasi, tamamlayicisi durumundadir. Bu anlamda Dersim Inanci milli özellik gösterir.[26]


Osmanlilar döneminde tek tanrili dinler(Müslümanlik, Hristiyanlik ve Musevilk) disindaki inançlar gayri mesru görülüyordu. Bu durum tek tanrili dinlerin disindaki inançlara yasam hakki tanimamistir. Aleviler basta olmak üzere tüm öteki inançlar ya takkiye yoluna ya da sürekli direnislere mecbur birakilmislardir. Dersimliler hem direnmis ve hem de takkiye yapmak zorunda kalmislardir. Islami motiflerin Dersim Inanci içine girmesi, bir yönüyle böyle olmustur. Öte yandan Islam içi çatismalar ve islami muhalefetin öteki dinlere hosgörülü davranmasi sonucu belli bir sentez de olusmustur. Yine de Dersim Inanci´nda Islami motifler sorunun sadece bir yönüdür. Inancin ana yönü Islam disidir. Dersim Inanci´ni Kerbela ve Ehl-i Beyt sevgisine indirgemek, O´nu islami açidan asimile etmektir. Öyle olsaydi, Islam seriatinin en koyu temsilcisi haline gelmis Siiligi de Alevilik olarak degerlendirmemiz gerekirdi. Konuyla ilgili Munzur Comerd´in halk anlatimlarina dayanarak yaptigi kapsamli arastirmalar gerçegi önemli ölçüde açiga çikarmistir.[27]


Dersim´in Osmanli seriatina karsi direnisin kalesi olmasi, bir yönüyle O´nu tüm Alevilerin kiblesi haline getirmis, öte yaniyla da Alevilik kimligin önde gelen özelliklerinden birisi haline gelmistir. 1514´den itibaren Türk ve Kürt egemenlerinin islami temelde kurduklari birlik, Zazalarin da bu birligin bileseni haline gelmesi, tersinden Dersimlilerin Alevilik temelinde Kürt, Türk Alevileri ile aradigi ittifak, kimligin olusmasina katkida bulunmustur.


Dersimliler biz ve onlar ayrimini yaptiklarinda genellikle Alevilik ve Müslümanlik ayrimi yaparlar. Türk ve Müslüman çogu kere ayni anlamda kullanilir. Bu durum Cumhuriyet döneminde de degismemistir. Modern Türk kimliginin bilesenlerinden birisi Islamiyetdir. Bu sonralari gelistirilip Türk-Islam sentezi diye formüle edildi. Laiklik, devlet müslümanligi anlamina gelir. Sunni Islam ayricaliklidir. Buna devlet dini de diyebiliriz. Alevilik ise sürekli asimile edilmek istenmistir. 12 Eylül Cuntasi döneminde Vali Kenan Güven´in köylere Cami yaptirma girisimleri biliniyor. Ancak bunun tarihi eskilere gider. Osmanlilar Tanzimat´dan itibaren Dersim´de denetim kurmak istediklerinde, Aleviligin yerine Müslümanligi geçirmek istemislerdir.[28]


Sunu söyleyebiliriz. Aleviligin yasaklanip asimile edilmek istenmesi, inançtaki ulusal temel, kimligin olusmasinda ve toplumsal süreklilikte temel bir yer edinmesine yol açmistir. Dersimlilere "biz" dedirten, dil, toprak, tarih olgusunu unutmadan inançtir. Ki, Dersim Inanci dilin, tarihin, topragin ayrilmaz parçasidir. Düzgün Baba, Sultan Baba, Çewres Asparê, Munzur Baba, Jêle, Khures, Gaxant, Xizir, Hawtemal, Günes ve Ay´in kutsalligi ve benzerleri toplumu bir arada tutan en güçlü bagdir. Bunlardan hangisini yok edip toplumun bagrindan çikarip atsaniz, "biz" ortakliginin da bir parçasini kopardiginiz anlamina gelir. Inanç, bu yönüyle disariya karsi dogal sinirdir. Önce rejimin ideolojik-siyasi saldirisi, sonra ona sol cepheden verilen destek, "biz" ortakligindan önemli parçalar koparmistir.
~~~*yoldas62*~~~ isimli Üye şimdilik offline konumundadır ~~~*yoldas62*~~~ isimli üyenin yazdığı bu Mesajı değerlendirin. Mesajı Moderatöre bildir  

 
  yasam-radyo
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol