DJ_SUSKUN
   
 
  > DERSİM İLCELERİ TARİHCELERİ
 

Tunceli ilceleri Tarihcesi

PÜLÜMÜR


T un c e l i i l in in t a r i h i M . Ö . 2 2 0 0 ‘ l e r d e y ö r e d e y a ş a d ı ğ ı s a p t an an S a b u r r u l a r ’ l a ( H u r r i l e r ) b a ş l a r . Ç e m i ş g e z e k y a k ın l a r ın d a P u l u r k ö y ün d e y a p ı l an k a z ı l a r d a T a ş D e v r in d en T un ç D e v r in e k a d a r ü ç k ü l t ü r k a t m an ı b u l un d u ğ u s a p t an m ı ş t ı r . Y ö r en in i l k y a z ı l ı t a r i h i K e b an g ö l ü k u r t a r m a ç a l ı ş m a l a r ı e sn a s ın d a e l d e e d i l en ç i v i y a z ı l ı t a b l e t l e r d en an l a ş ı l m ı ş o l u p , b ö l g en in İ ş u v a a d ı y l a an ı l d ı ğ ı g ö r ü l m e k t e d i r . H i t i t ’ l e r in h a k i m i y e t in i M . Ö . V . y y . M e d ; M . Ö . V . - I I I . Y y . d a P e r s e g e m en l i ğ i i z l e m i ş , M . Ö . 3 3 2 ’ d e İ s k en d e r t a r a f ın d an f e t h e d i l m i ş t i r

An c a k P ü l ü m ü r i l ç e s in in K a p a d o k y a K r a l l ı ğ ı d ön e m in d e k u r u l d u ğ u s an ı l m a k t a d ı r . K a p a d o k y a k r a l l ı ğ ı M . S . 1 7 . y ü z y ı l d a R o m a l ı l a r ın B ö l g e y e e g e m en o l m a s ın a k a d a r y a ş a m ı ş t ı r . B u b ö l g e R o m a ’ l ı l a r l a O r t a A s y a k ö k en l i P a r t ’ l a r a r a s ın d a s a v a ş l a r a s a hn e o l m u ş t u r . M . S . 3 9 5 ’ d e R o m a İ m p a r a t o r l u ğ un un b ö l ün m e s in d en 6 3 9 ’ d a A r a p ’ l a r ın e l in e g e ç in c e y e k a d a r B i z an s h a k i m i y e t in d e k a l m ı ş t ı r . H a l i f e H i ş a m d ön e m in d e ( 7 2 4 - 7 4 3 ) T un c e l i v e y ö r e s i H a z a r T ü r k l e r in in s a l d ı r ı l a r ın a u ğ r a d ı . A s l ın d a O r t a D o ğ u t a r i h in d e H a z a r l a r 5 8 5 y ı l ın d an e v v e l g ö r ü l ü r l e r . An a d o l u z an n e d i l d i ğ i g i b i M a l a z g i r t z a f e r in d en s on r a d e ğ i l , ç o k ön c e d en T ü r k k a v i m l e r in in g ö ç ün e h e d e f o l d u . H a z a r ’ l a r ın B i z an s v e A r a p ’ l a r l a y a k ın i l i ş k i l e r i o l m u ş t u r .



6 8 3 - 6 8 6 ’ d a K a f k a s l a r ı a ş ı p An a d o l u ’ y a g i r en H a z a r a k ın ı D o ğ u An a d o l u ' d a y e r l e ş i m g ö s t e r m i ş , 6 9 3 ’ d e B i z an s l a r l a b e r a b e r A b b a s i l e r e k a r ş ı ç a r p ı ş m ı ş , b u ç a r p ı ş m a l a r 7 3 7 ’ d e H a z a r K a ğ an ın ın M e r v an ’ a y en i l e r e k , İ s l a m i y e t i k a b u l l en en e d e k s ü r m ü ş t ü r . H a z a r l a r B i z an s o r d u s u i ç e r i s in d e y e r a l m ı ş , İ m p a r a t o r H e r a k l i u s k ı z ın ı H a z a r K a ğ an ın a v e r m i ş t i r .

S e l ç u k l u l a r ın 1 0 7 1 ’ d e An a d o l u ’ y a g i r i ş in d en s on r a S ü l e y m an Ş a h K u m an d a s ın d a An a d o l u f e t h in e k a t ı l an M en g ü c e k A h m e t G a z i , E r z in c an e s a s o l m a k ü z e r e P ü l ü m ü r ’ ü d e i ç in e a l an T un c e l i K u z e y b ö l g e l e r in d e M en g ü c e k b e y l i ğ in i k u r d u . 1 2 2 8 ’ d e An a d o l u S e l ç u k l u S u l t an ı A l a a t t in K e y k u b a t , M en g ü c e k l e r i k en d i s in e b a ğ l a d ı . H o r a s an v e h a r z e m y ö r e l e r in d e M o ğ o l b a s k ı s ın ın a r t ı ş ı b ö l g e d e k i T ü r k k a v i m l e r in i b a t ı y a y ön e l t i y o r d u . B u s ı r a d a C e l a l e t t in H a r z e m Ş a h A h l a t ’ ı a l m a s ı ü z e r in e A h l a t b e y i A l a a t t in K e y k u b a t ’ t an h a k l a r ın ın k o r un m a s ın ı i s t e d i . E r z in c an ’ ın Y a s s ı ç i m en y ö r e s in d e y a p ı l an s a v a ş t a C e l a l e t t in H a r z e m Ş a h y en i l d i . Y an ın d a k i E r z u r u m b e y i t u t s a k o l d u . A l a a t t in K e y k u b a t ü l k en in d o ğ u s ın ı r l a r ın ı g ü ç l en d i r m e k a m a c ı y l a H a r z e m ' l i l e r in s ın ı r b o y l a r ın a y e r l e ş t i r d i .

P ü l ü m ü r m ın t ı k a s ın d a k i a ş i r e t l e r in i h t i y a r l a r ı i l e t e m a s e d i l d i ğ in d e , k en d i l e r in in C en g i z i s t i l a s ı ön ün d en ç e k i l en C e l a l e t t in H a r z e m Ş a h ’ ın a s k e r i b a k i y e s i v e H o r a s an t a r a f ın d an g e l m e T ü r k o l d u k l a r ın ı s ö y l e d i k l e r i g ö r ü l m ü ş , h a t t a b u g ün h a r i t a l a r d a T a c i k b a b a d i y e g e ç en v e k en d i l e r in c e S u l t an b a b a d i y e an ı l an t e p e y i C e l a l e t t in H a r z e m ’ in k a b r i o l a r a k g ö s t e r i r l e r v e b u r a s ı on l a r ın z i y a r e t g a h ı d ı r . P ü l ü m ü r - O v a c ı k a r a s ın d a k i y o l g ü z e r g a h ı d a b u r a d an g e ç e r . D i k k a t ç e k i c i b i r n o k t a d a d a b u y ö r e d e y a ş a y an K ı r g an l ı a d l ı a ş i r e t in i s m in in o r t a A s y a T ü r k l e r in in m e z a r l a r ın a v e r d i ğ i K u r g an ’ d an g e l d i ğ i d i r

An a d o l u S e l ç u k l u l a r ı 1 2 4 3 ’ d e M o ğ o l l a r a y en i l i p , 1 3 1 8 ’ d e d e o r t a d an k a l k t ı ğ ın d a An a d o l u ' d a b i r ç o k b e y l i k l e r k u r u l d u . X I I I . y y . d a D o ğ u An a d o l u ’ y a g ö ç m ü ş o l an A k k o y un l u l a r T u r A l i b e y t a r a f ın d an b i r b i r l i k o l u ş t u r d u l a r . D i y a r b a k ı r M e r k e z o l m a k ü z e r e E r z in c an ’ a k a d a r u z an an t ü m T un c e l i y ö r e s in i d e i ç in e a l an g en i ş a l an d a h a k i m i y e t k u r d u l a r .

B u T ü r k m en k a v i m i O r t a A s y a ’ d a k i k ü l t ü r e l y a ş a m l a r ın d an m i r a s k a l an k o y un f i g ü r ün ü s e m b o l y a p t ı l a r . B u g ün T un c e l i ’n in p e k ç o k y ö r e s in d e k o y un , k u z u i s i m l i k ö y l e r ; m e z a r b a ş l a r ın d a k o y un f i g ü r l e r i m e v c u t t u r .

P ü l ü m ü r ’ ün y a k ın z a m an a k a d a r “ K u z u c an ” i s m in i t a ş ı m a s ı A k k o y un l u D e v l e t in d en g e l m e y e r l e ş i m y e r i o l m a s ı a ç ı s ın d an d i k k a t i ç e k e r .

A k k o y un l u l a r U z un H a s an d ön e m in d e en d ü z en l i v e g ü ç l ü d e v l e t d ü z en in e k a v u ş t u l a r . Ö y l e k i O s m an l ı D e v l e t i y l e k a r ş ı k a r ş ı y a g e l d i l e r . 1 4 7 3 O t l u k b e l i s a v a ş ı U z un H a s an ’ ın y en i l g i s i y l e s on u ç l an ın c a , A k k o y un l u e t k in l i ğ i a z a l d ı .

1 5 0 8 d e Ş a h İ s m a i l S a f e v i ’n in A k k o y un l u l a r ı o r t a d an k a l d ı r a r a k D o ğ u An a d o l u ' d a k u r d u ğ u e t k in l i k 1 5 1 4 ‘ d e Y a v u z S u l t an S e l i m ’ e Ç a l d ı r an s a v a ş ın d a y en i l m e s in e k a d a r s ü r d ü .

T un c e l i ’n in e t r a f ın ı d u v a r g i b i s a r an d a ğ l a r v e s a r p a r a z i t a r i h in ç e ş i t l i d e v i r l e r in d e y ö r e d e k u r u l an d e v l e t l e r in h i ç b i r in e t a m o l a r a k e g e m en l i k t an ı m a d ı v e b u d e v l e t l e r d e b u s a r p t o p r a k l a r l a d a h a f a z l a u ğ r a ş m a d ı l a r . B u d a y ö r en in u y g a r l ı k l a r a k a p a l ı k a l m a s ın a y o l a ç t ı .

O s m an l ı d ön e m in d e K u z u c an ( P ü l ü m ü r ) 1 8 4 7 y ı l ın d a E r z u r u m V i l a y e t in in E r z in c an s an c a ğ ın a b a ğ l ı b i r i l ç e o l a r a k g ö r ün ü r . 1 9 1 4 d e B i r in c i D ün y a S a v a ş ın a g i r en O s m an l ı D e v l e t i , ö z e l l i k l e D o ğ u c e p h e s in d e b ü y ü k s ı k ın t ı l a r l a k a r ş ı l a ş t ı . İ ç e r d e E r m en i k o m i t e c i l e r in h a r e k e t i d e h ı z k a z an d ı . 1 9 1 6 y ı l ın d a R u s o r d u s u E r z in c an ön l e r in d e v e P ü l ü m ü r ’ ün k u z e y in d e y d i . P ü l ü m ü r v e y ö r e d e o l u ş t u r u l an m i l i s k u v v e t l e r i i l e k ı s m en ç a r p ı ş m a l a r o l d u y s a d a Ş u b a t 1 9 1 7 ' d e S o v y e t h ü k ü m e t in in k u r u l m a s ı i l e E r z in c an ’ d a an l a ş m a y a p ı l d ı v e 1 7 A r a l ı k 1 9 1 7 d e R u s o r d u s u P ü l ü m ü r d a ğ l a r ın d an ç e k i l d i . 1 7 A r a l ı k g ün ü i l ç en in k u r t u l u ş g ün ü o l a r a k k u t l an m a k t a d ı r .

P ü l ü m ü r C u m h u r i y e t d ön e m in d e 1 9 3 6 y ı l ın a k a d a r E r z in c an ’ a b a ğ l ı İ l ç e o l a r a k k a l d ı v e 4 O c a k 1 9 3 6 d a T un c e l i a d ı i l e k u r u l an İ l in y e d in c i İ l ç e s i o l a r a k T un c e l i v i l a y e t in e k a t ı l d ı .

P ü l ü m ü r , T un c e l i İ l in in K u z e y d o ğ u s un d a y e r a l an 1 6 5 0 r a k ı m l ı ş i r in b i r i l ç e d i r . T un c e l i İ l m e r k e z in in 6 7 k m . K u z e y d o ğ u s un d a y e r a l an P ü l ü m ü r ’ ün d o ğ u s un d a B in g ö l v e K u z e y in d e E r z in c an İ l i i l e G ün e y in d e T un c e l i İ l ’ in in N a z i m i y e v e B a t ı s ın d a T un c e l i İ l ’ in in O v a c ı k İ l ç e s i b u l un an İ l ç e m i z E r z u r u m - E l a z ı ğ D e v l e t k a r a y o l u ü z e r in d e y e r a l m a k t a d ı r .

İ l ç e m i z in k u z e y i M e r c an d a ğ l a r ı i l e ç e v r i l i d i r . B u s ı r a d a ğ l a r P ü l ü m ü r ’ e d o ğ r u a l ç a l ı r v e in c e l i r . P ü l ü m ü r y o l u ü z e r in d e 2 1 0 0 r a k ı m l ı P ü l ü m ü r G e ç i t in d en , M u t u K ö p r ü s ü ’n e in en v e b u i l ç e y i d e m i r y o l un a b a ğ l a y an m ı h g e d i ğ in e y o l v e r i r . A r a z in in h e p d a ğ l ı k o l m a s ı n e d en i y l e , b u r a l a r d a e k i l e c e k , d i k i l e c e k y e r l e r o l d u k ç a a z d ı r . İ l ç e m i z d e , h a y v an c ı l ı k y a p ı l m a s ın a u y g un o t l a k l a r ın b u l un m a s ın a r a ğ m en , y e t e r in c e b u o t l a k l a r d an y a r a r l an ı l m a m a k t a d ı r . B u b a k ı m d an en f a z l a , k ı l k e ç i s i v e a z m i k t a r d a d a k o y un b e s l en i r .




HOZAT


Ilcenin Tarihcesi
Hozat, tarih boyunca özellikle Çemişgezek ve Ovacık yöresine hakim olan devletlerin yada beyliklerin egemenliğinde kalmıştır. M.S. 639'da Arapların kurduğu yerleşim birimlerinden biridir. Malazgirt savaşı'ndan sonra 1087 yılında Çubukoğulları Beyliği'nin egemenliğine girmiştir. 1243 yılından sonra Moğollar'ın egemenliği altına girdi. 1400 yılında Akkoyunlular yöreye hakim oldular. Hozat 1473 Otlukbeli Savaşı'ndan sonra Osmanlı topraklarına katıldı ve uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldı. 1550-1850 yıllarına kadar Çemişgezek ve Pertek yöresine hakim olan beyliklerin egemenliğinde kaldı ve beylikle yönetildi.
1839 Tanzimat Fermanı sonrasında girişilen ıslahat hareketlerinden sonra yörede ıslahat çalışmaları başladı. 1847 'de Hozat merkez olmak üzere " Dersim Livası" sancağı yükseltilerek Erzurum Vialyeti!ne bağlandı. 1870 yılında 50 hanelik bir sancak iken 1890 yılında 1000 haneyi buldu. 1879 yılında Erzurum'dan ayrıldı ve fiilen Dersim Vilayeti adıyla İl merkezi oldu. İlk Valisi Çemişgezek'li Hüseyin Fikri Paşa'dır. Çalışkan ve zeki bir idareci olup ilçede halen Fikripaşa Mahallesi olarak bilinen mahalle bu Vali'nin adını taşımaktadır.1886 yılında tekrar sancağa dönüştürülerek Mahmuretül Aziz (Elazığ) Vilayeti'ne bağlandı. Bu dönemde ilçede hükümet konağı, kışla, postahane, cami ve bir rüştüye açıldı. Hozat'da 200'e yakın aile, 65 dükkan, 1 han, 4 değirmen, 3 mağaza, 6 kahve, ve 2 fırın mevcuttu.1890 Tarihinde Hozat ve çevresinde 12.500 kişinin yaşadığı ve o dönemde tüm Dersim Sancağı'nda 63.400 kişinin yaşadığı yapılan sayımlardan anlaşılmıştır. Hozat 1886 yılındaki konumunu 1.Dünya Savaşı'na kadar korudu. 6 Mart 1921 yılında Sivas'in Zara kazasında görülen Koçgiri ayaklanması Hozat yöresinide etkiledi. 30 Mayıs 1926 yılında tekrar ilçe yapılarak Elazığ'a bağlandı. 1927 yılında Hozat Belediyesi kuruldu.
Tunceli, Vilayet olarak teşkil edince 4 Ocak 1936 yılında Hozat Tunceli'nin ilçesi durumuna geldi. 1937 yılında Tunceli ile beraber tekrar Elazığ'dan yönetilmeye başlandı. 30 Aralık 1946 yılında Tunceli Vilayeti teşkil edilince Hozat da diğer ilçelerler beraber bu andaki konumu ile Tunceli'nin ilçesi durumuna geldi.(Elaziğ Vilayet Salnamesi )

Hozat ilçesine bağlı köyler, köylerin nüfusu, ilçe merkezine olan uzaklıkları (Not:25 Mart 1985 tarih, 18705 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Resmi kanunla Geyiksuyu Bucağı ve 7 köyü il merkezine bağlandığından bu köyler Hozat'a dahil edilmemiştir.


Hozat

NAZİMİYE

İLÇENİN TARİHİ



Milattan sonra 500 – 600 yılları arasında Bizanslıların egemenliği altında iken yerleşim merkezi olduğu sanılan ilçenin,Tunceli İlinin diğer İlçeleri ile birlikte Bizans,Arap,Moğol,Selçuklu,Akkoyunlu ,Karakoyunlu ve Osmanlı hakimiyeti altında bulunduğu bilinmektedir. Kızıl Kilise adıyla Hozat Mutasarrıflığına bağlı iken 1876 tarihinde İlçe yapılmış,25 Aralık 1935 tarih ve 1885 sayılı Kanun ile Tunceli Vilayetinin kurulmasıyla birlikte 4 Ocak 1936 tarihi itibariyle Tunceli İline bağlanmıştır.

7 Şubat 1911 tarihinde zamanın Kaymakamı Balıkesirli Mehmet Vehbi BOLAT,padişahın yeni doğan torunu Nazım Efendinin adını yaşatmak maksadıyla hükümete çektiği bir telgraf ile İlçenin adının değiştirilmesi talebinde bulunmuş,bunun üzerine eski adı Kızıl Kilise olan İlçenin adı Nazımiye olarak değiştirilmiştir. İlçenin yakın tarihine ilişkin kronolojisi şöyledir;

KRONOLOJİSİ:

1876 Nazimiye İlçesinin kuruluşu

1879 Dersimin Vilayet oluşu

1916 Dersimde ayaklanmalar ve kuzeyinin Ruslarca işgali

1922 Tunceli İlinin Dersim adıyla kısa süreli olarak İl oluşu

1936 1935 tarih ve 1885 sayılı Kanun ile Dersimin Tunceli adıyla İl yapılması ve İlçenin 4 Ocak 1936 tarihi itibariyle Tunceli İline bağlanması

1937 Tunceli İlinin geçici olarak Elazığ İlinden yönetilmesi

1946 Tunceli İlinin teşkili

1947 İl merkezinin Kalan kasabasına taşınarak fiilen İl oluşu ve merkez İlçe ile Birlikte Nazimiye ve diğer İlçelerin merkezden yönetilmeye başlanması.

CEMİSGEZEK

TARİHÇE


Çemişgezek ve çevresinin Tunç Devri’nden itibaren yerleşim yeri olduğu kaynaklar tarafından belirtilmektedir. Bu konuda 1968 -1970 yılları arasında Keban Baraj Gölü çevresinde araştırma yapan H. Zübeyir Koşay M.Ö. 4000-3000 yıllarında da bugünküne benzer bir yerleşim alanı olduğunu belirtmektedir. Kaynakların verdiği bilgiye göre Çemişgezek ve çevresine ilk çağ boyunca ; Kuhurriler (Mitaniler), Hititler, Urartular, Medler, Persler, Selevkoslar, Büyük Roma İmparatorluğu ve Sasaniler hakim olmuşlardır.
Orta Çağ boyunca Çemişgezek ve çevresine; Bizans İmparatorluğu , Müslüman Araplar (Abbasiler), Büyük Selçuklular, Saltukoğulları , Mengücekler, Çubukoğulları, Artukoğulları, Anadolu Selçukluları, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Safevi devletleri hakim olmuşlardır.
Yeni Çağ boyunca Çemişgezek ve çevresine Osmanlı Devleti hakim olmuştur. 1514 Çaldıran Meydan Muharebesi'nden sonra Hacı Rüstem’in oğullarından Pir Hüseyin Bey, Yavuz Sultan Selim’in huzuruna çıkarak babasının topraklarının kendisine verilmesini talep etmiştir. Yavuz Sultan Selim bu talebi kabul ederek Maraş Beylerbeyi Bıyıklı Mehmet Paşa’yı Pir Hüseyin Bey ile birlikte Çemişgezek’e göndermiştir. Pir Hüseyin Bey Çemişgezek’e geldikten sonra aşiret kuvvetlerini etrafına toplayarak Çemişgezekte hüküm süren Nur Ali Halife’yi Çemişgezek’ten çıkardı ve Tekir Yaylağı denilen yerde bozguna uğrattı.
Büyük bir zafer kazanan Pir Hüseyin Bey Tur Ali Halife’nin başını kestirerek Çemişgezekte ki hakimiyetini sağlamlaştırdı. 30 yıl boyunca Çemişgezek ve çevresinin tek hakimi oldu. 1544 yılında ölünce ardında 16 erkek evlat bıraktı.
Osmanlı Devleti bu durumda Çemişgezek ve çevresini 2 sancak, 14 Zeamet ve Timar’a ayırarak buraları Pir Hüseyin Bey’in oğulları arasında taksim etti.
20. yüzyılın başlarına gelindiğinde Dersim bölgesi vergisini ödemeyen, komşu il ve ilçeleri sürekli taciz eden, asayişi bozuk bir bölge olarak karşımıza çıkar. 20. yüzyılda Dersim’de yaşanan isyanlarda, hem coğrafi hem de insan yapısı ve yaşantısı açısından Dersim bölgesinden tamamen farklı olan Çemişgezek, sürekli olarak isyancı aşiretlerin hedefi olmuş, saldırılara uğramıştır. Bu saldırılar sırasında Çemişgezek halkı bir yandan ilçesini, köylerini korumaya çalışırken, bir yandan da milis kuvvetleri oluşturarak askeri harekatlara katılmış ve bu harekatlar sırasında ordu birliklerine rehberlik etmiştir. 20. yüzyılda Dersim’de ilk isyan harekatı 1907 yılında yaşanır. Kureyşan aşiretinin başlattığı bu isyan harekatında Çemişgezek bir üs olarak kullanılmış ve ilçeye gönderilen iki tabur buradan Ali Boğazı'na doğru yürüyüşe geçmiştir.1908 yılında ise Resik aşiretinden Bekir Ağa 500 adamı ile Çemişgezek’e saldırır. Üzerine gönderilen az sayıdaki kuvvetin başarılı olmaması üzerine diğer ağalarında bir araya gelmesi ile 2000 kişilik bir kuvvetle 19 Mayıs 1908’de tekrar Çemişgezek’e saldırılır. Bunun üzerine IV. Ordunun çok sayıdaki birliği bölgeye gönderilir ve isyancılar Doçik Baba Dağına kadar sürülerek etkisiz hale getirilir.
I.Dünya savaşı sırasında Çemişgezek’te işgalin eşiğine gelmiştir. Bu sırada Harput-Elazığ II. Kolordu merkeziydi ve Kolordu komutanı Galip Paşaydı. Bu Kolordunun 18. fırkasının merkezi Hüsenik ve bu fırkanın da 98. Alayı Çemişgezek ve Hozat civarında bulunuyordu. Bu fırkalar savaşın başlaması ile Erzincan ve Erzurum tarafına hareket ederek Ruslara karşı savaşmışlardı. Bölgede askerin olmayışı, Ermenilerin kışkırtması ve Dersim aşiretlerinin de delaletiyle bir Rus askeri keşif kolu Ermenilerin refakatinde Çemişgezek önlerine kadar gelmişlerdi. Takvimlerin 1915 yılını gösterdiği bu tarihlerde Albay Halid Bey komutasındaki 36. Hafif Süvari Alayı Çemişgezek’in kuzeyinde Rus kuvvetleriyle karşılaşır ve onları bozguna uğratır.Bundan bir yıl sonra 5 Mart 1916 tarihinde ise Hamidiye Alayları ve milislerden oluşan kuvvetler Erzincan’a ilerleyen Rus kuvvetlerini Çemişgezek yakınlarındaki Eşek Meydanı'nda bir kez daha bozguna uğratırlar. Rusya’nın I. Dünya savaşından çekilmesi üzerine bölgeye Rusların silah verdiği Ermeniler girmişlerdir. Bunlara karşıda Çemişgezek halkı başarılı mücadeleler yapmıştır.
Milli mücadele döneminde Çemişgezek halkı bütün imkanlarını seferber etmiştir. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisine Çemişgezek iki mebus göndermiştir. Bunlar ilçe merkezinden Nüzhet Saraçoğlu ve Ekirek (Gözlüçayır) Köyü'nden Diyap Ağadır. Cumhuriyet döneminde Çemişgezek yöresinde yaşanan en önemli gelişme 1926 yılında başlayan Koçuşağı ayaklanmasıdır. 7 Ekim 1926 tarihinde başlayan bu isyanda Çemişgezek civarında yoğun çatışmalar yaşanmıştır. Koçuşağı ayaklanmasını bastırmakla görevli Albay Mustafa Muğlalı önce Çemişgezek ve köylerinden (Özellikle Koçoğlu Bölgesi ile Ulukale ve Şavak aşiretlerinden) gönüllü milis birlikleri oluşturdu ve bu kuvvetleri Jandarma birlikleri ile takviye etti. Çemişgezek milis kuvvetleri bu harekatta şu şekilde konuşlandırıldı;
Ulukale ve dolaylarındaki silahlı köylüler ile Şavak aşiretine mensup milis kuvvetleri Hadişar deresinin Doğu sırtlarını tutacak,
Çemişgezek’in batı ve kuzeybatısındaki köylülerden oluşan milis kuvvetleri ile Çemişgezek mahalli Jandarma kuvvetleri Gülbahçe Köyü ile Ardige arasındaki mıntıkayı tutacaklardı.
Koçuşağı ayaklanması sırasında Çemişgezek sınırları içinde en yoğun çatışmalar Kırklar Dağı, Yılan Dağı ve Tağar Vadisi ile Ulukale civarında cereyan etmiştir. Ayaklanma nihayet 30 Kasım 1926’da bastırılarak sona erdi. 1937-1938 Dersim isyanlarında da Çemişgezek isyancı aşiretlerin saldırılarına uğramış ve sivil halk belirlenen yerlerde nöbetleşe bekleyerek ilçelerini, köylerini savunmuşlardır. Bu isyanlarda da Çemişgezek Ali Boğazı ve civarındaki bölgelerde saklanan isyancılara karşı yapılan harekatlarda üs olarak kullanılmış ve bu harekatlarda Çemişgezek halkının rehberliğinden faydalanılmıştır.

ÇEMİŞGEZEK’İN İDARİ TARİHÇESİ

Bilinen ve M.Ö. 4000 yıllarından başlatılan tarihi ile Çemişgezek’in sürekli olarak önemli bir yerleşim ve konaklama yeri olduğu bilinmektedir. Ancak idari tarihçesini 1200’lü yılların başından başlatmak doğru olacaktır.Bu yıllarda Saltukoğulları beyliğinin Anadolu Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından ilhakından sonra son Saltuklu hükümdarı Nasreddin Muhammed’in oğlu Melikşah Çemişgezek’e çekilerek burayı beylik merkezi haline getirmiştir. Bu beylik 32 kale ve 16 nahiyeden ibarettir. Çemişgezek beyliği Kanuni Sultan Süleyman zamanına kadar mevcudiyetini sürdürmüşken bu dönemde Çemişgezek Beyi Pir Hüseyin Beyin ölümü üzerine evlatları arsında başlayan mücadele sonrası beylik iki sancak ve 14 zeamete ayrılmıştır. 1518 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında o döneme kadar sancak olarak idare edilen Çemişgezek liva haline getirilerek Diyarbakır eyaletine bağlanır. Bu yıllarda Çemişgezek kanunnamesi yayınlanarak buranın gelir, gider, ekonomi ve yönetim sistemi karara bağlanır. 1568 yılında yapılan yeni bir düzenleme ile Çemişgezek sancağı Diyarbakır beylerbeyliğinden alınarak Erzurum beylerbeyliğine bağlanır. Bu tarihlerde sancak merkezi Çemişgezek’e 9 nahiyenin bağlı olduğu anlaşılmaktadır ki bunlar şöyledir; Nefs-i Şehir, Nahiye-i Şehir, Nahiye-i Şeyh Osmanlı, Nahiye-i Sidaros, Nahiye-i Ovacık, Nahiye-i Lernik, Nahiye-i Sisne, Nahiye-i Çatalkale, Nahiye-i Keban.
Ancak Çemişgezek’in Erzurum beylerbeyliğine bağlılığı fazla sürmez ve 1609 yılında tekrar Diyarbakır Beylerbeyliği'ne bağlanır. Çemişgezek bu şekilde uzun yıllar Diyarbakır eyaletine bağlı bir sancak olarak idare edildikten sonra 1858 yılında kazaya dönüştürülerek Harput’a bağlanır. 1880 tarihine gelindiğinde ise Çemişgezek’in Keban’a bağlı bir nahiye olduğunu görmekteyiz.1881 tarihinde ise Dersim vilayeti teşkil edilir. Çemişgezek’te kaza haline getirilerek vilayet merkezi olan Hozat’a bağlanır. 1887 (H.1304) yılında Dersim vilayeti lağvedilerek sancak haline gelmiş ise de Çemişgezek yine Dersim’e bağlı kalmıştır. 1925 yılında Dersim Sancağı da kaldırılınca Çemişgezek de diğer kazalar gibi Elazığ’a bağlanmıştır.
25 Aralık 1935 tarih ve 2885 sayılı kanun ile Erzincan vilayetinin Pülümür, Elazığ vilayetinin Hozat, Nazmiye, Mazgirt, Pertek ve Çemişgezek İlçelerinin bağlandığı Tunceli vilayeti teşkil edildi. Ancak Tunceli vilayeti özel kanuna göre 01.01.1947 tarihine kadar geçici merkezinin bulunduğu Elazığ’dan idare edilmiş, 30 Aralık 1946 tarih ve 4993 sayılı kararla il merkezi kalan kasabasına nakledilmiştir. Çemişgezek o tarihten bugüne kadar Tunceli vilayetinden idare edilmektedir. İlçenin Belediye teşkilatı 1881’de kurulmuştur. Keban Barajı’nın teşekkülünden önce toplam 51 köy muhtarlığı varken, bu köylerden 14’ü tamamen 12’si kısmen su altında kalmıştır. Zamanla göçlerin de tesiri ile bir kısım köyler de tüzel kişiliğini kaybetmiştir. Bugün ilçeye bağlı 31 köy muhtarlığı bulunma
OVACIK TARİHİ
Tunceli ilinin kuzeybatısında yer alan Munzur dağlarının güney eteklerinde, yaklaşık (74) KM2. Ova ile (1538) KM2. alan üzerine kurulmuş ve adını bu ovadan almıştır. Bölgede ilk insan yerleşiminin ne zaman başladığına dair kesin bilgi ve bulgular henüz tespit edilememiştir. Arap İslam kavimlerinin 639 yilinda Hozat ilçesini merkez alarak bu bölgede hâkimiyet sürdürdükleri sanılmaktadır.

Ovacık ilçesi, Tunceli il merkezine 65 Km. uzaklıkta olup, kuzeyinde Erzincan ili, doğusunda Pülümür ve merkez ilçe, güneyinde Hozat, batısında Erzincan ili ve Çemiskezek ilçesiyle çevrilidir. Denizden yüksekliği 1300 M. olup, en yüksek noktası (3071 M.) ziyaret tepesidir. En önemli akarsuyu Munzur çayıdır. İklim bakımından, kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise hava serin geçmektedir.

Halkın geçim kaynağı daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmakta olup, ilçeye ayri bir güzellik katan ve turizm cazibe merkezi yapan Munzur çayının çıkış noktası olan Munzur gözeleri burada bulunmaktadır. Dünyaca meşhur olan ve sadece Munzur suyunda yasayan "Kırmızı Benekli Alabalık" ilçenin önemli ürünlerindendir. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre ilçe merkezinin nüfusu 5909, köylerinin nüfusu 2613 kisi olmak üzere toplam 8522 nüfusa sahiptir.

Türk kavimlerinin bölgeye girisi, (1071) Malazgirt savasindan sonra olmustur. 1230'lu yillarda, Anadolu Selçuklu Devletinin egemenligine giren yörenin, 1514 yilinda Çaldiran savasindan sonra Osmanli devletinin sinirlari içerisine girdigi bilinmektedir. Tanzimat hareketleri ile yapilan idari düzenleme sonucu olarak, 1879 yilinda Hozat merkez olmak üzere Dersim vilayeti kurulunca buraya baglanan Ovacik, 1886 yilinda Mamüret-ül Aziz (Elazig) vilayetine baglanmistir.

1908 yılında ilçe teşkilatı Yesilyazi (Zeranik) bucağı merkezinde teskilatlanmis, 1936 yilinda Tunceli ili teşkil edilince bu ile baglanmistir. 1937 yilinda ilçe teskilati, Yesilyazi (Zeranik) bucagindan kaldirilarak bugünkü ilçe merkezi olan Pulur Köyü üzerine Ovacik ilçesi olarak teskil edilmistir.
MAZGİRT TARİHCESİ
Mazgirt coğrafi konumu nedeniyle en eski yerleşim yerlerinden biridir. İlçenin tarihi, Tunç dönemine kadar gitmektedir. Bölge M.Ö. 2200' lerde hurrilerin M.Ö. 1375-1335 yıllarında Suriye'ye ilerleyen Hititlerin, Hitit devleti yıkılınca İ.Ö. 9. Yüzyılda Harput (Elazığ) yöresine hakim olan Urartuların hakimiyeti altına girmiştir. Mazgirt Kalesi, Mazgirt Kalesi, Bağın Kalesi Urartular dönemine aittir. M.Ö. 560' larda Asur ve Urartu devletini yıkan Medler, Mazgirt dahil tüm Tunceli yöresine hakim oldular. M.Ö. 550'lerde Medler, Persler tarafından ortadan kaldırılınca bölge Perslerin hakimiyetine, Pers ordularının M.Ö. 334-332'de İskender karşısında aldığı yenilgiler sonucu Makedonya egemenliğine girdi. Daha sonra bölge, Arslar, Kapadokya ve Romalılar arasında zaman zaman el değiştirdi. Roma İmparatorluğu hakimiyeti uzun süre devam etmiş, İmparatorluğun 395'de Doğu ve Batı Roma diye ikiye ayrılmasından sonra Mazgirt, Bizans İmparatorluğu sınırları içerisinde kalmıştır. Birinci Kubat yönetiminde Sasani İmparatorluğu 503 yılında Erzurum ve Diyarbakır' ı alınca, Tunceli yöresi Sasani, Bizans ve Araplar arasında 1071 yılına dek sürekli al değişmiştir. 1115 yılında, Harput kalesini elde eden Artukoğluları, Çubukoğluları'nın egemenliğine son verip Mazgirt ilçesi dahil, Tunceli'nin güney kısmının tümünü egemenliğe altına aldılar. 1100-1200 yıllarında Mengüçler yöreye hakim oldular. 1228 yılında Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaattin Keykubat, Mengüçlerin egemenliğine son verince, ilçe Anadolu Selçuklu Devletinin egemenliğini girdi. Bağın (Dedebağ) köyü yakınında bulunan bağın kalesi, bu dönemde Selçukların denetiminde kalmıştır. Anadolu Selçuklu Devletinin, Moğollara yenilmesiyle 1243 yılında yöre Moğolların denetimini girdi. Bu dönemde bir çok beylikler çıktı. 1300 yılında Akkoyunlular yöreye hakim oldular. 1473 yılında Fatih Sultan Mehmet' in Akkoyunları Otluk Beli savaşında mağlup etmesinde sonra yöre Osmanlıların egemenliğine girdi. 1514 Yılında Yavuz Sultan Selim'in Şah İsmail' i Çaldıran savaşında yenmesiyle Osmanlı egemenliği pekişti. Çemişgezek Beyi bir Hüseyin Beyin ölümünden sonra 1520 yıllarında Mazgirt, sancak haline getirildi. Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle Pir Hüseyin Beyin büyük oğlu Muhammet bey, Mazgirt sancak beyliğine atandı. Bir yıl yöreyi yönettikten sonra öldü

 
  yasam-radyo
 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol